Radioprogramma Mensentaal laat zich inspireren door het GUM

Aflevering 17: Over burn-out en welzijn op het werk met Lutgart Braeckman en Elsy Verhofstadt

Werken om te leven of leven om te werken. Wat geniet jouw voorkeur? Of we het nu willen of niet: we moeten werken in het leven en dat werk neemt toch een groot deel van onze tijd in beslag. Logischerwijs is de impact op ons welzijn dan ook niet te onderschatten.

In deze aflevering hebben Matthias en Emma het met hun gasten over welzijn op het werk. Maar wat is dat nu eigenlijk: welzijn? Hoe wordt dat gemeten? Wat is de link met burn-out? Hoe kan burn-out preventief aangepakt worden? Prof. dr. Lutgart Braeckman en Prof. dr. Elsy Verhofstadt, twee onderzoekers van het interdisciplinair onderzoeksconsortium UGent@Work nemen ons mee op een welzijnsreis doorheen een loopbaan, en ze hebben elk een persoonlijk object meegenomen  dat bij hen de filosofie van het GUM oproept. Ben jij ook zo benieuwd? Blijf dan zeker luisteren...

Aflevering 16: Over onderwijsinnovatie met Peter Cockelbergh en Bas Matthynssens

Hoe breng je de Franse filosoof Alain Badiou en de rapper uit Brooklyn Mr MFN Exquire samen in één aflevering van Mensentaal? 

Dat is de verdienste van de coolste leerkrachten van Vlaanderen: Peter Cockelbergh en Bas Matthynssens. Zij introduceren innovatieve manieren om les te geven in het secundair onderwijs. Dit doen ze via experimenten die ze samen met hun leerlingen opzetten. Vakverbinding staat telkens centraal: hoe kunnen we vakken als wiskunde samenbrengen met levensbeschouwing, Nederlands en filosofie? 

Zijn de leerkrachten van de toekomst klaar om de muren tussen hun disciplines te slopen? Bij de UGent willen ze hier meer op inzetten en vragen ze Peter en Bas om hun experimentele en vakverbindende werkwijze over te brengen aan de studenten van de Educatieve Master. 

Aflevering 15: Over partnergeweld met prof. Ines Keygnaert

Emma en Matthias praten met prof. Ines Keygnaert over die andere pandemie waar we in zitten. De eerste kent u, dat is de pandemie door COVID-19, maar de tweede is mogelijks een veel complexer probleem waar bovendien geen vaccin voor kan worden ontwikkeld. En dat is de pandemie door partnergeweld! Maar waarom is dit zo’n complex probleem? Is dit een gender gebaseerd probleem? Welke impact hebben de lockdownmaatregelen op huiselijk geweld? Welke rol hebben de omgeving, de gezondheidssector en de wetgeving in het herkennen en bestrijden van huiselijk geweld? Ontdek hoe de opvang voor slachtoffers van partnergeweld de laatste jaren, mede dankzij Ines, sterk is verbeterd. 

Ines bracht een boek genaamd Malleus Maleficarum mee. Een handboek over hoe je heksen kan herkennen en folteren. Een aandenken aan haar kindertijd… Zien we hier een duister kantje van Ines? Ontdek het in deze aflevering. 

Aflevering 14: Over creatieve klimaatcommunicatie met Stef Craps en Katrien Van Poeck

Wat doe jij als het zoveelste artikel over de opwarming van de aarde op je facebookfeed verschijnt? A) Je klikt erop, je leest het volledig, je springt uit de zetel en je redt de wereld, of B) Je scrollt verder omdat je er toch niets aan kan veranderen, terwijl je je toch een beetje schuldig voelt? Je bent lang niet de enige die B zou aanduiden. Professoren Stef Craps (faculteit letteren en wijsbegeerte) en Katrien Van Poeck (faculteit politieke en sociale wetenschappen, Centrum voor Duurzame Ontwikkeling) beseffen dit maar al te goed en verkennen daarom andere, creatieve manieren om over het klimaat te communiceren en om dit ervaringsgericht voor de klas te brengen. 

Wist je dat klimaatfictie een heus literair genre geworden is? Het vak dat Stef erover doceert, werd voorwerp van Katriens onderzoek. Daarnaast organiseerden ze samen met studenten een debat rond creatieve klimaatcommunicatie tijdens Think & Talk, het honoursprogramma voor de alfafaculteiten aan de UGent. 

Stef liet Emma en Matthias een snowglobe zien zonder sneeuw of een schattige bambi, maar met as en een stad in verval. Kan dit post-apocalyptisch wereldbeeld niet alleen bang maken, maar ons ook doen lachen? En hoe kan humor werken in de strijd tegen de opwarming van de aarde? 

Katrien bracht haar oude camera mee. Door samen te werken met andere onderzoekers heeft ze geleerd om in hoge resolutie te kijken naar wat kan werken in het lesgeven. Een camera is onmisbaar om een uniek perspectief te krijgen. Dat camerawerk past ze vaak letterlijk toe. 

Aflevering 13: Over vervoersarmoede met Koos Fransen

De fiets kende een heropleving, koning auto claimde zijn troon en telewerk maakte een zeer succesvolle hazensprong van optioneel naar de norm. Corona heeft een zeer grote impact gehad op ons leven, maar ook op hoe we ons verplaatsen. We hebben ons vooral niet verplaatst, maar als we het toch deden, werd er twee keer nagedacht over hoe we ons verplaatsen.

Een jaar later leven we nog steeds in onze persoonlijke bubbel, op anderhalve meter afstand van elkaar, en met een beetje geluk hebben sommigen onder ons een dak boven hun hoofd, een inkomen en is hun (fysieke) gezondheid toch hopelijk in orde. Niet iedereen heeft het geluk gehad om de bovenstaande zaken te behouden, ook op vlak van mobiliteit. Mensen die het al moeilijker hadden, hebben nog maar eens een harde klap gekregen. Binnen de mobiliteitswereld worden deze mensen geplaatst onder de noemer ‘mensen in vervoersarmoede’

Wat is dat nu vervoersarmoede? Is ons openbaar vervoer dan toch niet zo openbaar voor iedereen? Wie zijn dat mensen in vervoersarmoede? Wat maakt dat men in vervoersarmoede terechtkomt? Postdoctoraal onderzoeker dr. Koos Fransen vertelt meer over aan Matthias en Emma in deze aflevering van Mensentaal.

Koos koos (no pun intended :p) om zijn gevelbank “mee te nemen” als GUM-object. Kan jij al raden hoe hij zijn object linkt aan zijn onderzoek rond vervoersarmoede?

Aflevering 12: Over de beuk en tweetende bomen met Willem Goossens

Matthias en Emma praten met Willem Goossens, onderzoeker aan het Labo Plant Ecology van de Ugent, over hoe de beuk via zijn bladeren water opneemt en daarmee de doemdenkers wel eens te slim af zou kunnen zijn doordat ie zo langer zou kunnen overleven in het steeds droger wordende klimaat.

Hoe belangrijk is de beuk in onze gebieden? Wat is de impact van het klimaat op de beuk? Kunnen we ook zonder de beuk verder in onze contreien? Waarom zweten bomen? En wist je dat er bomen bestaan die actief zijn op Twitter?

Willem nam als GUM-object een drieluik mee: drie foto’s waarvan Emma dacht dat het een bevruchting was. Fout! Wat was het dan wel? Ontdek het in deze aflevering!

Aflevering 11: Over de historische boekenwereld met Tielke Uvin

In deze aflevering duiken Emma en Matthias met doctor in de letterkunde Tielke Uvin niet in de boeken, maar bekijken ze de historische markt errond: prijzen, materialen, concurrerende uitgevers, geschonden copyright, vraag en aanbod, arm en rijk. Hadden ze een bibliotheek in het Engeland van de 18de eeuw? Wie kon lezen en wie niet? Kostte een boek meer dan een brood? En wat hebben Alice in Wonderland en religieuze kindergedichten met elkaar te maken?

Tielke bewees haar promotor dat auteur Isaac Watts wél een naam is om te onthouden.

Aflevering 10: Over interaction design met prof. Jelle Saldien

Emma en Matthias praten met professor Jelle Saldien (imec-mict-ugent) over hoe interaction design bruggen bouwt tussen de mens en de steeds complexer wordende digitale wereld. Geef toe, het is soms moeilijk om te volgen, laat staan alle nieuwe ontwikkelingen echt te begrijpen. Hoe slagen we er toch in om met complexe technologie om te gaan zonder dat we echt weten hoe het werkt? Ontdek het in deze aflevering.

Aflevering 9: Over het bestrijden van oogziekten met Karen Peynshaert

Emma en Matthias praten met dr. Karen Peynshaert over de uitdaging van het toedienen van medicijnen aan het oog. Vandaag is het oraal toedienen van medicijnen al lang niet meer de enige manier om ziektes te bestrijden. Hoe kunnen we geneesmiddelen injecteren in onze ogen, zonder slag of stoot, en op de meest effectieve manier? Welke barrières komen we daarbij tegen en hoe kunnen we daarmee omgaan? Welke ziektes kunnen we op die manier bestrijden en moeten we dan telkens levende ogen opofferen om te testen?

Dr. Karen Peynshaert (faculteit Farmaceutische Wetenschappen, UGent) biedt inzicht (pun intended!).

Aflevering 8: Over de Trojaanse Oorlog met Tine Scheijnen

De ontvoering van een schoon madam, de valstrik met een houten paard en een stad die in vlammen opgaat. Hoe komt het dat de Trojaanse Oorlog nog altijd tot de verbeelding spreekt? Wat vonden de middeleeuwers van die rare Grieken? Wat is de link tussen de mythe en de geboorte van Europa? Hoe staat de Hollywoodfilm van 2004 tegenover Homeros? En wat moeten we ervan vinden dat Achilles in de BBC-serie over de Trojaanse Oorlog (2018) zwart is?

Bedek je allichespezen en ontdek samen Matthias, Emma en dr. Tine Scheijnen (UGent, faculteit letteren en wijsbegeerte) de Trojaanse Oorlog door de eeuwen heen.

Aflevering 7: Over mRNA vaccins met Heleen Dewitte

Emma en Matthias praten met dr. Heleen Dewitte over mRNA vaccins, een nieuwe vaccinatietechnologie die niet alleen het lichtpunt aan het einde van de tunnel in deze coronacrisis is, maar misschien ook wel die aan het einde van kanker. Maar wat is dat nu precies, mRNA? En hoe werkt het in een vaccin? Wat zijn de risico’s? Voldoende voor om anti-vaxxers het zwijgen op te leggen!

Een 'inspired by GUM'-aflevering, betekent ook dat de gaste een voorwerp heeft meegebracht. Never meet your heroes’, zegt men wel eens, maar Heleen deed het toch en ze heeft er sneeuwkettingen voor schoenen aan overgehouden die ze meenam naar de opname. Waarom? Ontdek het in deze aflevering.

Aflevering 6: Over circulaire eco-nomie met prof. Erik Meers

Wat hebben eierdozen, potgrond en tijdschriften met elkaar gemeen? Gras als grondstof! Grass is more: in de toekomst wekken we er duurzame energie mee op en bouwen we er zelfs huizen mee. 

Prof. dr. ir. Erik Meers laat Emma, Matthias en de luisteraars de voordelen ontdekken van de recuperatie van organische grondstoffen in de circulaire economie. Wat is dat circulaire en in welke mate kunnen we dat bereiken? Hoe kan recuperatie ook de landbouwsector helpen en wat is daarvoor nodig? Om die vraag te beantwoorden, duiken we de mesthoop in. 

Erik bracht een pluchen wolfje mee. Hoe is hij als akela van zijn team? Wat kan een universiteit leren van een bedrijf? Ontdek het in deze aflevering. 

Aflevering 5: Over allergische astma met Eline Haspeslagh

Emma en Matthias praten met dr. Eline Haspeslagh over haar onderzoek naar astma, ontstaan door een huisstofmijtallergie, en hoe die kan worden voorkomen door het inhaleren van mijtenpoep. Maar wat is een allergie eigenlijk? Hoe komt het dat we met z’n allen allergischer worden aan dingen? Wat doet die huisstofmijt dan met ons? Hoe kan huisstofmijtenpoep een allergie voorkomen? Zullen we ooit kunnen spreken van een allergie-vrije wereld? Onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’, kunnen we maar beter wat vuiler leven blijkbaar.

Eline bracht Het Boek van Wonderlijke Nieuwe Dingen, een science-fiction roman van Michel Faber mee. Waarom? Ontdek het in deze aflevering. 

Aflevering 4: Over vriend en vijand in de film met Lennart Soberon

Emma en Matthias praten met dr. Lennart Soberon van het Centre for Cinema and Media Studies (CIMS) aan de UGent over vijandbeelden in de Amerikaanse actiefilm. Zijn die wel zo onschuldig als je denkt? Hoe overtuigen filmmakers ons er subtiel van dat de vijand door en door slecht is? 

Lennart bekeek en analyseerde 180 films. Hij ontdekte onder andere dat de helden meer folteren, executeren en moorden dan alle schurken samen – het doel heiligt de middelen. Hoe komt het dat we toch niet aanvoelen dat de held in de film steeds meer op een schurk lijkt? Welke gevaren kan dat inhouden binnen onze maatschappij? 

Lennart bracht een aardappel mee als ode aan de film Les Glaneurs et la Glaneuse (2000). De 'patat' verwijst naar zijn visie op wetenschap als het terugvinden van wat vaak vergeten wordt. Waarom en hoe wil Lennart ons met nieuwe ogen naar films (en daarmee ook naar de wereld) laten kijken? Ontdek het in deze aflevering.

Aflevering 3: Over drijvende en zwevende schepen met prof. Evert Lataire

"Drijft het? Dan zijn we geïnteresseerd!" Emma en Matthias praten met prof. dr. ir. Evert Lataire over een niche waarvan hij en zijn collega-onderzoekers aan de top staan met hun kennis. Welke onverwachte uitdagingen hebben schepen als ze door ondiep en beperkt water varen? Wat is foiling en hoe kunnen multimiljonairs bijna zwevend zeilen? Hoe kweek je mosselen, oesters en zeewier op zee en haal je zo het maximum uit een windturbinepark?

Evert bracht een blauw-geel wrakstuk mee naar de studio. Vreemdgenoeg staat het te pronken op een sokkel, als ware het een trofee...

Zou het kunnen dat dit symbool staat voor falen als onderdeel van de wetenschap? Ontdek het in deze aflevering.

Aflevering 2: Over data-analyse en visualisatie met Bart Mesuere

Buiten de uren brengt dr. Bart Mesuere de coronacijfers in kaart en post ze op Twitter. Met succes! Zowel journalisten als politici maakten er al gebruik van. Emma en Matthias praten met Bart over zijn rol als data-analist in multidisciplinaire projecten waar hij mee oplossingen biedt om data te verwerken en te visualiseren. Hoe spot je een misleidende grafiek? Is cijfers interpreteren een vak apart? Hebben we datapolitie nodig? 

“Als je de tijd neemt om te kijken, zie je veel”, zei Bart tijdens het voorbereidend gesprek. Met zijn verrekijker spot hij vogels in de tuin tijdens dode thuiswerkmomenten. Zonder het zelf door te hebben, beschrijft hij een ethiek die hij toepast in zijn werk, maar ook daarbuiten. Gaat de onderzoeker in Bart ooit met verlof? Ontdek het in deze aflevering.

Aflevering 1 - Over de brandstof van de toekomst met Jeroen Dierickx

Emma en Matthias praten met drs. ir. Jeroen Dierickx over methanol, elektriciteit en waterstof als duurzame alternatieve brandstoffen. Wat is hun meerwaarde en voor wie? Waarom schrijven we de klassieke verbrandingsmotor beter niet af? Speelt hernieuwbare energie nog een rol in het verhaal? Ontdek hoe de UGent verantwoordelijk is voor de motoren van de toekomst.

Reduce, re-use, recycle. Jeroen bracht een doos oude boeken mee naar de studio die hij redde van de vuilnisbak. Waarom? Ontdek het in deze aflevering.