Mijmeringen van een GUM-gids en buurtbewoner

Onwezenlijk

21 maart

Wat het mooiste en boeiendste weekend van het universitaire jaar zou worden is uitgesteld. Niet afgelast! En de reden is niet een oorlog maar een volksgezondheidscrisis, met politieke en economische oorzaken en gevolgen. En dat vergt geen oorlogsretoriek maar out of the box denken met preventie en solidariteit als kernwoorden

 ‘Soms moet je met een wit blad beginnen om tot nieuwe inzichten te komen’ slogande men nog in het Gentse graffitisteegje op 4 maart. Het was meer dan een openingsstunt! Universiteit en stad, religie en vrijdenken, wetenschap, twijfel en kunst zevenkleurden samen tot  wit  als start voor een grandioos openingsfeest.

“De wetenschapper heeft een zeer moeilijke taak om steeds eerlijk te zijn over de gegevens. En het goede te willen doen, wat niet altijd hetzelfde betekent voor iedereen natuurlijk. Daar gaat het over bij ethisch handelen.” De leerlingen zijn meteen mee, sneller dan we hadden verwacht. Ze volgen Philippe enthousiast naar de volgende tafel met sleutelstukken over twijfel.

Na die eerste testrondleiding twijfelde niemand eraan dat de tweede op 11 maart ook zou plaatsvinden. Maar de dag zelf hadden de scholen alle uitstappen opgeschort. We testten het dan maar uit met enkele medewerkers van het museum en plantentuin die zich zo goed mogelijk probeerden in te leven in het hoofd van 5de jaars sportwetenschappen. We hadden er drie gepland. ‘We’, dat zijn Alice, Philippe, en ik, drie GUM-gidsen in opleiding. Een α, een β en γ van verschillende leeftijd, achtergrond en interesse. Annelies, de verantwoordelijke van de educatieve werking en gidsopleiding heeft ons ‘gematcht’ op wetenschappelijke basis. Matchen is mogelijk onnodig Engels, durf ik denken als lid van de Nederlandse Taalunie. Hoe zou Annelies ons doen/laten passen hebben, met elkaar in overeenstemming gebracht, laten stroken, gecombineerd, gekoppeld? We vragen het ons af. Ze heeft hiervoor een model gebruikt. We leerden dat een model zijn beperkingen heeft, maar we geloven haar, of is het vertrouwen? Bij ons drie heeft haar model alleszins gewerkt, ondanks onze verschillende verwachtingen. Kan je verwachtingen meten?

Meten is het thema van de sleutelstukken op de vierde tafel. De testleerlingen zijn gefascineerd door allerlei meetinstrumenten maar we laten hen kijken naar het beeld van de Senufo-tweeling afkomstig uit een West-Afrikaanse Senufo-stam. “Het zou gemaakt zijn om de moeder er aan te herinneren dat elk kind evenveel liefde moet krijgen of werd het vereerd om de gelijkheid te bezweren? Kan je liefde meten? Zijn tweelingen identiek?”. Philippe vraagt de leerlingen een logo voor tweelingen te tekenen. Ze laten hun verbeelding de vrije loop, wat ons meteen brengt bij het vijfde instrument van de wetenschapper. We proberen in het hoofd van Corneel Heymans te vertoeven. Hij is onze UGentse nobelprijswinnaar die ervoor zorgt dat we in sommige universitaire rankings zo hoog staan. “Hoe probeerde hij zijn proefdieren met respect te behandelen en er zoveel mogelijk verschillende proeven mee te doen die zelfs niet uitgingen van de beginhypothese?” Sommigen reageren meteen emotioneel op de foto van de twee geteste honden. “Muizen, ja. Maar honden!?”

We verzamelen de leerlingen om te reflecteren over het gebruik van dierenproeven en het zoeken naar alternatieven. “Zouden zij bereid zijn om zich te laten besmetten met een variant van het coranavirus?” Twee van hen hebben gelezen dat proefpersonen er € 4.000 kunnen voor krijgen om de stap van proeven met muizen over te slaan. Weliswaar niet uit respect voor die muizen maar om als eerste het vaccin te vinden. De link naar kennis verzamelen is gauw gemaakt bij tafel zes. Daar staan de leerlingen in bewondering voor de geestenprauw of boomstamkano. Hij heeft geen bodem, en de voor- en achterkant zijn met houtsnijwerk versierd. De erop afgebeelde passagiers zijn mythische dieren die waarschijnlijk geesten van overledenen voorstellen. Het is een ritueel object waarbij we het object als  kunst bevragen maar ook de ethische problematiek van restitutie aankaarten. “Men doet hier toch niet hetzelfde als in het Africa Museum!”, is een van de reacties. “Hier ligt een kaartje met de toestemming die men heeft gekregen van de Asmat Papoea’s van het eiland Nieuw-Guine”. Een zucht van opgelucht gerechtigheidsgevoel is in de groep te vrijwaren.

Een van de leerlingen drukt enthousiast uit dat het hier toch wel spannend is in dit museum. Eigenlijk hadden ze het allemaal niet zo boeiend verwacht. “En het wordt nog spannender als we naar de laatste tafel gaan”, kan Philippe zijn eigen geestdrift niet verbergen. “Volg me langs deze kant van de tafel om vanuit deze richting te kijken naar…”

Foto GUM: Marc Cosyns

Foto Graffitistraatje: Bob Oeyen